मुंबई, दि. ७ जुलै | चांगभलं वृत्तसेवा
मराठा साम्राज्याच्या गौरवशाली परंपरेचा जिवंत पुरावा ठरणारी ऐतिहासिक तलवार लवकरच महाराष्ट्रात परत येणार आहे. छत्रपती शाहू महाराजांच्या काळातील पराक्रमी सेनानी रघुजी भोसले (प्रथम) यांनी बंगाल, ओडिशा, बिहार अशा दूरवरच्या लष्करी मोहिमांमध्ये वापरलेली ही तलवार राज्य सरकारने लंडनमधील Sotheby’s लिलावातून सुमारे ₹६९.९४ लाखांना विकत घेतली, अशी माहिती सांस्कृतिक कार्य व माहिती तंत्रज्ञान मंत्री आशिष शेलार यांनी विधानसभेत दिली.
रघुजी भोसले: मराठ्यांच्या पूर्व मोहिमांचे सेनापती….
इ.स. १७३९ मध्ये नागपूरकर भोसले घराण्याची स्थापना करणारे रघुजी भोसले (प्रथम) हे छत्रपती शाहू महाराजांच्या आदेशावरून मराठा सेनेचे नेतृत्व करत पूर्वेकडील प्रांत काबीज करणारे शूर सेनानी होते. त्यांनी ओडिशा, बंगाल आणि मध्य भारतात मराठा सामर्थ्याचा प्रभाव निर्माण केला. त्यांच्या नेतृत्वात मराठा सेनेने गंगेच्या खोऱ्यापर्यंत कुच करून दिल्लीच्या पलीकडील भागातही मराठ्यांचे वर्चस्व स्थापिले होते.
त्यामुळेच त्यांनी वापरलेली ही तलवार फक्त युद्धासाठीचे हत्यार नव्हे, तर मराठा साम्राज्याच्या रणनीती, धैर्य, आणि तंत्रज्ञानाचे प्रतीक आहे.
तलवार इंग्लंडमध्ये कशी पोहोचली?
ही ऐतिहासिक तलवार ‘Basket-Hilt Khanda’ म्हणून ओळखली जाते. तिच्या मुठीवर “Shrimant Raghoji Bhosale Senasaheb Subha Firang” अशी कोरलेली सोन्याची अक्षरे आहेत. इतिहासकारांच्या मते, ही तलवार १८१७ मध्ये झालेल्या सिटाबुलडीच्या लढाईनंतर ब्रिटिश सैन्याने लुटून नेलेली असावी. या लुटीत नागपूरचा खजिना, हस्तलिखिते, आणि अनेक शस्त्रास्त्रे जबरदस्तीने इंग्लंडला नेण्यात आली होती.
सांस्कृतिक पुनर्प्राप्तीचा ऐतिहासिक टप्पा…
लंडनमधील Sotheby’s लिलावात ही तलवार विक्रीसाठी ठेवण्यात आली होती. महाराष्ट्र शासनाच्या सांस्कृतिक विभागाने तत्काळ हस्तक्षेप करून ती सुमारे ६९,९४,४३७/- रुपयांना विकत घेतली. तलवार सध्या कस्टम क्लिअरन्स प्रक्रियेत असून १५ ऑगस्ट २०२५ पूर्वी ती महाराष्ट्रात पोहोचेल, असे आशिष शेलार यांनी सांगितले आहे.
ही तलवार म्हणजे केवळ एक ऐतिहासिक शस्त्र नाही; ती आहे मराठ्यांच्या स्वराज्य, रणशौर्य, आणि सांस्कृतिक ओळखीची प्रतिमा.
नागपूरकर भोसले घराण्याचा गौरव परततोय!…
ही तलवार नागपूरच्या भोसले घराण्याशी संबंधित असून, तिचे महाराष्ट्रात पुनर्प्रत्यावर्तन म्हणजे आपल्या इतिहासातील विस्मरणात गेलेल्या पराक्रमाची पुनःप्रस्थापना आहे. राज्य शासनाच्या या यशस्वी प्रयत्नामुळे भविष्यातील पिढ्यांना आपल्या पूर्वजांच्या पराक्रमाची जाणीव नव्याने होईल.
अशा ऐतिहासिक वस्तू परत मिळवणे ही केवळ खरेदी नाही तर – ती आहे स्मृतीची, अस्मितेची आणि प्रेरणेची जपणूक, या दृष्टिकोनातूनच राज्य सरकारच्या या कृतीकडे पाहायला हवं.
